Στέλλα Ζουλινάκη: Τι μπορούμε να κάνουμε όταν βρισκόμαστε υπό πίεση;

Ακολουθήστε μας στο Linkedin και συνδεθείτε με άλλους επαγγελματίες του κλάδου

*Γράφει η Στέλλα Ζουλινάκη, Life & Business Coach

Οι σύγχρονοι ρυθμοί της καθημερινότητας μας έχουν «αναγκάσει» να ζούμε υπό πίεση και πολλές φορές να λειτουργούμε ενστικτωδώς με στόχο την επιβίωση μας και την αυτοσυντήρηση μας. Το παραπάνω ένστικτο είναι ενσωματωμένο σε κάθε οργανισμό και πολλές φορές εκδηλώνεται με το γνωστό πλέον μηχανισμό επιβίωσης: «Fight, Flight or Freeze», δηλαδή μάχη, φυγή ή πάγωμα.

Το 1920 ο Αμερικάνος Φυσιολόγος Walter Brandford Cannon μίλησε πρώτη φορά για τον όρο «Fight or Flight, Freeze» περιγράφοντας τις αντιδράσεις των πρωτόγονων ανθρώπων, όταν η ζωή τους απειλείτο από κάποιο κίνδυνο ή κάποιο άγριο ζώο.

Στη σημερινή εποχή, έχουμε καταφέρει να μην κινδυνεύουμε καθημερινά από άγρια ζώα, όμως η αρχέγονη αυτή αντίδραση έχει διατηρηθεί ως μηχανισμός προστασίας, κάθε φορά που αντιμετωπίζουμε μία προκλητική κατάσταση.

Έρευνες έχουν αποδείξει ότι σε πολλές περιπτώσεις αυτά τα «τρία F» καθορίζουν σημαντικά, σχεδόν ολοκληρωτικά, τις αντιδράσεις μας και την συμπεριφορά μας σε στρεσογόνες καταστάσεις.

Και αν δυσκολεύεστε να σκεφτείτε παραδείγματα θα σας ρωτήσω. Ποιος από όλους εμάς δεν έχει τσακωθεί λεκτικά ή σωματικά με κάποιον από το οικείο περιβάλλον του ή ακόμα και με συνεργάτη ή πελάτη του; Ποιος από εμάς δεν έχει «τρέξει», «κρυφτεί» ή «οπισθοχωρήσει», πετώντας και κρατώντας απόσταση από αυτό που θεωρεί επικίνδυνο;

Ή πόσες φορές δεν έχουμε ακούσει για το «πάγωμα» δηλαδή μηδενική αντίδραση ή συμβιβασμό σε καταστάσεις που μπορεί να περιλαμβάνουν σωματική, ψυχολογική και λεκτική βία ή εκφοβισμό; Αυτό το πάγωμα πρέπει να αντιληφθούμε ότι δεν αποτελεί συναίνεση, αλλά ενστικτώδη απάντηση και αντίδραση επιβίωσης.

Φυσικά όλα τα παραπάνω κάποιες φορές μπορούν να λειτουργήσουν και λυτρωτικά σε περίπτωση πραγματικού κινδύνου αλλά και κάποιες άλλες φορές μπορεί να οδηγήσουν σε μία τεράστια παγίδα.

Ο άνθρωπος σε αντίθεση με τα υπόλοιπα όντα έχει τη λογική που τον βοηθάει να σκεφτεί να προγραμματίσει και να αντιδράσει αναλόγως, με στόχο να κατακτά την ηρεμία του και να χτίζει ψυχική ανθεκτικότητα.

Απαραίτητη προϋπόθεση είναι λοιπόν γυρνώντας από τις διακοπές και αφού έχουμε γεμίσει τις μπαταρίες μας, να ελέγξουμε τις αυτόματες αντιδράσεις του «Fight, Flight, Freeze» και να μάθουμε έναν νέο τρόπο αντίδρασης όταν βρισκόμαστε υπό πίεση.

Τι μπορούμε να κάνουμε όταν βρισκόμαστε υπό πίεση;

Το πρώτο που χρειάζεται είναι να μην μπούμε σε αυτόματη αντίδραση, αλλά αντίθετα να παρατηρήσουμε και να αξιολογήσουμε αυτό που μας συμβαίνει. Μία πολύ βοηθητική μέθοδος είναι να θέσουμε μία κλίμακα π.χ. από το 1 έως το 10 και να αναρωτηθούμε πόσο σημαντικό ή κρίσιμο είναι το θέμα που έχει προκύψει;

Συνήθως σε κρίσιμες καταστάσεις οι περισσότεροι τείνουμε να υπερβάλλουμε και να αντιμετωπίζουμε το γεγονός ως κάτι τραγικό που δύσκολα μπορούμε να ξεπεράσουμε.

Αναλογιστείτε ότι αν αυτό το γεγονός συνέβαινε σε κάποιο τρίτο δικό σας πρόσωπο πώς θα το αξιολογούσατε; Θα διαπιστώσετε αμέσως ότι όταν κάποιος απομακρύνεται από την κατάσταση και το δει με διαφορετικό μάτι, υπό το πρίσμα του παρατηρητή, τότε η αξιολόγηση και η ένταση αλλάζουν σημαντικά.

Ένα δεύτερο είναι να εντάξουμε στην παρατήρηση και αξιολόγηση μας την παράμετρο του χρόνου. Δηλαδή, να αναρωτηθούμε πόσο σημαντικό ή κρίσιμο είναι το συγκεκριμένο γεγονός και αν θα μας απασχολεί σε ένα μήνα από τώρα, σε έξι ή δώδεκα μήνες από τώρα. Μπορούμε να ανακαλέσουμε από το παρελθόν μας και άλλες κρίσιμες εμπειρίες ή περιστατικά που την στιγμή που τα αντιμετωπίζαμε τα θεωρούσαμε πολύ σημαντικά, αλλά στην παρούσα φάση είναι αναμνήσεις ή εμπειρίες ζωής.

Ας παρατηρήσουμε παλαιότερες αντιδράσεις μας όπως το να εκνευριστούμε, να επιρρίψουμε ευθύνες σε τρίτους, να μαλώσουμε ή ακόμα και να τα παρατήσουμε και να δούμε… αυτό είχε κάποια θετική εξέλιξη;

Σήμερα με αυτό το άρθρο θα σου μιλήσω για ένα τέταρτο «F» το «Flow» ,τη Ροή και θα ήθελα να κάνεις μία προσπάθεια να την εντάξεις στη ζωή σου. Είναι απόλυτα σημαντικό πλέον να εκπαιδεύσουμε τους εαυτούς μας να παρατηρούν αυτό που τους συμβαίνει χωρίς κριτική, αλλά εστιασμένοι στο τώρα. Να προσπαθούμε να διαχειριστούμε αυτό που μας συμβαίνει μπαίνοντας στη Ροή της κατάστασης, χωρίς η συμπεριφορά μας να αλλοιώνεται από την αρχέγονη τάση «Fight, Flight, Freeze». Αυτό που χρειάζεται να επιστρατεύσουμε είναι η επίδειξη ψυχραιμίας και ψυχικής ανθεκτικότητας που θα μας οδηγήσουν σε ένα πιο ήρεμο και ώριμο τρόπο σκέψης. Με τον παραπάνω τρόπο θα έχουμε την ευκαιρία να νιώθουμε ότι έχουμε τον έλεγχο της περίστασης και την δυνατότητα να σχεδιάσουμε την πιο κατάλληλη στρατηγική για αποτελεσματική ανάληψη δράσης.

Θέλω να θυμάστε ότι με το να κάνουμε τα ίδια πράγματα συνεχώς είναι παράλογο να περιμένουμε διαφορετικά αποτελέσματα. Οπότε ξεκινήστε τη νέα χρονιά με θάρρος και τόλμη για ανάληψη ευθύνης και δράσης.