Γιατί συμβαίνουν ανεμοστρόβιλοι στην Κύπρο; Όσα πρέπει να ξέρεις

Ακολουθήστε μας στο Linkedin και συνδεθείτε με άλλους επαγγελματίες του κλάδου

Μετά το τελευταίο περιστατικό ανεμοστρόβιλου που εκδηλώθηκε στη Λεμεσό τα ξημερώματα της 14ης Φεβρουαρίου, είναι σημαντικό να αναλύσουμε και να ξεκαθαρίσουμε κάποια πράγματα γύρω από το φαινόμενο.

Στο άρθρο αυτό αναλύεται το τι είναι ένας ανεμοστρόβιλος και πώς δημιουργείται, ποιες είναι εντάσεις που μπορεί να έχει ένας ανεμοστρόβιλος, ποιες είναι οι ζημιές που προκαλεί, αν μπορούμε να προβλέψουμε το φαινόμενο, ποιες είναι η διαφορές του ανεμοστρόβιλου από τον τυφώνα.

Επίσης, αναλύονται για την περίπτωση της Κύπρου ποιες περιοχές πλήττονται περισσότερο συνήθως και ποιους μήνες, αλλά και αναφορά σε καταγεγραμμένα περιστατικά ανεμοστρόβιλων από τη βιβλιογραφία και τα αρχεία του Αγγλικού γραφείου πρόγνωσης που ξεκινούν από τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο.

Τέλος, εξετάζουμε το αν υπάρχουν καλύψεις για το σχετικό φαινόμενο που να προσφέρει η ασφάλιση στην Κύπρο.

Τι είναι ένας ανεμοστρόβιλος;

Ένας ανεμοστρόβιλος είναι μια μάζα αέρα που σχηματίζεται με υψηλή γωνιακή ταχύτητα. Είναι ένα ατμοσφαιρικό φαινόμενο με μεγάλη ποσότητα ενέργειας. Η διάρκειά του κυμαίνεται μεταξύ μερικών δευτερολέπτων και μίας ώρας.

Ένας ανεµοστρόβιλος σχηµατίζεται πάνω από τη στεριά και είναι στην ουσία µια κατακόρυφη στήλη ατµοσφαιρικού αέρα που παρουσιάζει έντονη περιστροφή και επεκτείνεται από τη βάση των νεφών µιας καταιγίδας προς το έδαφος, εµφανίζοντας τη χαρακτηριστική χοάνη. Όταν η χοάνη δεν ακουµπά το έδαφος ονοµάζεται funnel cloud, ενώ όταν πραγµατοποιεί επαφή µε το έδαφος ονοµάζεται tornado, δηλαδή ανεµοστρόβιλος.

Πώς σχηματίζεται ένας ανεμοστρόβιλος;

Για να εκδηλωθεί ένας ανεστρόβιλος πάνω από µια επίπεδη κατά κανόνα έκταση, χρειάζεται να επικρατούν οι κατάλληλες ατµοσφαιρικές συνθήκες. Οι κατάλληλες αυτές συνθήκες εντοπιζονται συνήθως κοντά σε ισχυρές καταιγίδες καθώς και σε περιοχές όπου συναντιούνται και συγκρούονται ιδιαίτερα ψυχρές µε ιδιαίτερα θερµές και υγρές αέριες µάζες, όπως για παράδειγµα κατά τη διέλευση ενός ψυχρού µετώπου.

Ως κατάλληλες συνθήκες θεωρούνται: η ύπαρξη µιας θερµής και πλούσιας σε υγρασία αέριας µάζας κοντά στην επιφάνεια του εδάφους, η ύπαρξη ενός έντονου ανοδικού ρεύµατος και η αλλαγή της διεύθυνσης του ανέµου καθ’ ύψος. Καθώς ο άνεµος αλλάζει διεύθυνση µε το ύψος, σχηµατίζεται ένας αόρατος περιστρεφόµενος οριζόντιος κύλινδρος.

Στη συνέχεια το ανοδικό ρεύµα παρασύρει µέρος αυτού του περιστρεφόµενου κυλίνδρου προς µεγαλύτερα ύψη, µέχρι να φτάσει στο επίπεδο των νεφών.

Καθώς ο ανερχόµενος θερµός αέρας συναντά τον ψυχρό αέρα στο επίπεδο τον νεφών αρχίζει να συµπυκνώνεται σχηµατίζοντας γύρω από τον περιστρεφόµενο κύλινδρο νέφη. Το νέφος που σχηµατίζεται, κάνει ορατό τον κατακόρυφο πλέον περιστρεφόµενο κύλινδρο, σχηµατίζοντας τη χαρακτηριστική χοάνη.

Κατηγορίες ανεμοστρόβιλων – Κλίμακα κατάταξης

Οι ανεµοστρόβιλοι κατατάσσονται σε 6 µεγάλες κατηγορίες µε βάση την ταχύτητα των ανέµων τους και τα αποτελέσµατα που προκαλούν στο έδαφος. Η κλίµακα κατάταξής τους ονοµάζεται κίµακα Fujita, έχοντας πάρει το όνοµά της από το µετεωρολόγο Ted Fujita, ο οποίος το 1971 πρότεινε τη συγκεκριµένη κατηγοριοποίηση.

F0: Ελαφριές ζημιές σε καμινάδες, σπάσιμο κλαδιών δέντρων, ζημιές σε πινακίδες

F1: Αρκετές ζημιές σε σκεπές, αντικείμενα σε μέγεθος αυτοκινήτου μετακινούνται.

F2: Σοβαρές ζημιές, λυόμενα σπίτια καταστρέφονται, μεγάλα δέντρα ξεριζώνονται.

F3: Εκτεταμένες ζημιές, σπίτια με θεμελίωση καταστρέφονται.

F4: Μεγάλες καταστροφές, ισχυρές κατασκευές ξεριζόνονται από τη βάση τους και μεταφέρονται, αντικείμενα σε μέγεθος αυτοκινήτου σηκώνονται στον αέρα.

F5: Καμία κατασκευή δεν αντιστέκεται.

Ζημιές που προκαλούνται από ανεμοστρόβιλο

Οι ανεμοστρόβιλοι δεν κάθονται ακίνητοι εκεί που σχηματίζονται, αλλά κινούνται πέρα ​​από την περιοχή. Συνήθως ταξιδεύουν μέχρι αρκετά χιλιόμετρα πριν εξαφανιστούν.

Μεταξύ των ζημιών που προκλήθηκαν από έναν ανεμοστρόβιλο βρίσκουμε:

• Άνθρωποι, αυτοκίνητα και ολόκληρα κτίρια ρίχνονται στον αέρα
• Σοβαροί τραυματισμοί
• Θάνατοι που προκαλούνται από χτυπήματα και συντρίμμια
• Ζημίες στη γεωργία
• Καταστροφή σπιτιών – περιουσιών

Μπορούμε να προβλέψουμε έναν ανεμοστρόβιλο;

Οι μετεωρολόγοι δεν έχουν τόσο μεγάλη δυνατότητα πρόβλεψης ανεμοστρόβιλων όπως έχουν για τους τυφώνες. Ωστόσο, γνωρίζοντας τις μετεωρολογικές μεταβλητές που καθορίζουν τον σχηματισμό ανεμοστρόβιλου, οι ειδικοί μπορούν να προειδοποιήσουν για την παρουσία ανεμοστροβίλου πολύ νωρίτερα για να σώσουν ζωές. Στην εποχή μας ο χρόνος προειδοποίησης για έναν ανεμοστρόβιλο είναι 13 λεπτά.

Οι ανεμοστρόβιλοι μπορούν επίσης να αναγνωριστούν από κάποια σημάδια από τον ουρανό, όπως ξαφνικά σκούρο και πρασινωπό χρώμα, μεγάλη χαλαζόπτωση και ισχυρό βρυχηθμό όπως αυτός μιας ατμομηχανής.

Ποια είναι η διαφορά ανάμεσα στον ανεμοστρόβιλο και τον τυφώνα;

Είναι σημαντικό να διακρίνουμε τα φαινόμενα μεταξύ τους. Είναι όλα ήδη καταιγίδων. Αυτό που ποικίλει είναι η ένταση και κυρίως το πού εκδηλώνονται.

Ο ανεμοστρόβιλος σχηματίζεται πάντα στην στεριά ή μπορεί να ξεκινήσει ως υδροστρόβιλος και στη συνέχεια να βγει στη στεριά. Τυφώνες σχηματίζονται πάντα στον ωκεανό και είναι δύσκολο να σχηματιστούν στη στεριά.

Η ταχύτητα στους ανεμοστρόβιλους είναι πολύ μεγαλύτερη από ό, τι στους τυφώνες, και ο άνεμος μπορεί να φτάσει σε ακραίες περιπτώσεις 500 km / h. Στην περίπτωση των τυφώνων, η ταχύτητα του ανέμου σπάνια υπερβαίνει τα 250 km / h.

Όσον αφορά το μέγεθος, υπάρχουν επίσης μεγάλες διαφορές αφού ένας μεγάλος ανεμοστρόβιλος έχει συνήθως διάμετρο περίπου 400 – 500 μέτρα. Ωστόσο, οι τυφώνες τείνουν να είναι πολύ μεγαλύτεροι, καθώς η διάμετρος τους μπορεί να φτάσει τα 1500 χιλιόμετρα. Σε σχέση με τη διάρκεια ζωής του ενός και του άλλου υπάρχουν επίσης μεγάλες διαφορές. Οι ανεμοστρόβιλοι είναι συνήθως βραχύβιοι και η διάρκεια ζωής τους μπορεί να διαρκέσει μερικά λεπτά. Αντιθέτως, η ζωή του τυφώνα είναι πολύ μεγαλύτερη, διαρκεί έως και αρκετές εβδομάδες.

Η τελευταία διαφορά μεταξύ των δύο αναφέρεται στο ζήτημα της πρόβλεψης. Ο ανεμοστρόβιλος είναι πολύ πιο δύσκολο να προβλεφθεί από ό, τι στην περίπτωση του τυφώνα, που είναι πιο εύκολο να προβλέψουμε τη διαδρομή και τον τόπο σχηματισμού του.

Οι ανεμοστρόβιλοι στην Κύπρο

Το Τμήμα Μετεωρολογίας Κύπρου δημιουργήθηκε το 1966 και έκτοτε έχουν καταγραφεί 126 περιστατικά ανεμοστρόβιλων στο νησί.

Αν και το νησί έχει ήπιο κλίμα, τα τελευταία έτη παρατηρείται μια αύξηση του φαινομένου των ανεμοστρόβιλων. Αυτό που τους καθιστά καταστροφικούς δεν είναι ακριβώς η έντασή τους, αλλά η περιοχή στην οποία εκδηλώνονται, καθώς σε περιοχές κατοικήσιμες έχουν παρατηρηθεί και οι περισσότερες ζημιές, αλλά δυστυχώς και τραυματισμοί συνανθρώπων μας και απώλειες ζωών.

Ποια η συχνότητα εμφάνισης ανεμοστρόβιλων στις περιοχές της Κύπρου;

Σύμφωνα με τη Μετεωρολογική Υπηρεσία, η Λάρνακα είναι η περιοχή με τη μεγαλύτερη συχνότητα εμφάνισης ανεμοστρόβιλων με 29% ενώ από κοντά ακολουθεί η Πάφος με 25% και λίγο πιο πίσω η Λευκωσία με 19% και η  Λεμεσός με 17% ενώ τελευταία είναι η Αμμόχωστος με 10%.

Ποια περίοδο παρατηρούνται οι περισσότεροι ανεμοστρόβιλοι και πότε απουσιάζει το φαινόμενο;

Ενδιαφέρον επίσης δείχνει η ανά μήνα κατανομή των εμφανίσεων ανεμοστρόβιλων καθώς τα περισσότερα περιστατικά αφορούν την χειμερινή περιόδο, από Οκτώβρη μέχρι Φεβράρη ενώ σύμφωνα με το τμήμα αξιοσημείωτη είναι η απουσία συμβάντων τον Ιούλιο.

Οι ανεμοστρόβιλοι που χτύπησαν την Κύπρο

Στην Κύπρο δεν υπάρχουν πολλά καταγραμμένα περιστατικά καταστροφικών ανεμοστρόβιλων, ωστόσο, σε ορισμένα από αυτά σημειώθηκαν θάνατοι αλλά και καταστροφές μεγάλου μήκους. Τα στοιχεία που παρουσιάζονται παρακάτω έχουν ως αφετηρία το 1936 και φθάνουν μέχρι το 2009.

Από την βιβλιογραφία και τα αρχεία του Αγγλικού γραφείου πρόγνωσης που ξεκινούν από τον Δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο, έχουμε τα εξής περιστατικά :

Το 1936 ανεμοστρόβιλος στην Κερύνεια έριξε το καμπαναριό της Εκκλησίας στην οποία είχαν καταφύγει μαθητές με αποτέλεσμα να σκοτωθούν 3 παιδιά. (Ένταση ανεμοστρόβιλου, πιθανότατα F2-F3)

Το 1946 έχει καταγραφεί ένα περιστατικό εμφάνισης ανεμοστρόβιλου στο Αεροδρόμιο Λευκωσίας, όπου είχαμε την καταστροφή αεροπλάνων από το χαλάζι και τον δυνατό άνεμο.

Στις 31 Ιουλίου του 1969, ένας ανεμοστρόβιλος στην Λευκωσία παρέσυρε στην πορεία του μερικές στέγες (McGinnigle 1971).

Στις 22 Δεκεμβρίου του 1969 είχαμε το πιο καταστροφικό χτύπημα από ανεμοστρόβιλους στην Κύπρο μέχρι στιγμής, με πάμπολλες καταστροφές σε σπίτια και υποστατικά αλλά κυρίως, την απώλεια ανθρώπίνωνζωών.

Συγκεκριμένα, ομάδα σιφώνων θάλασσας (6 συνολικά), χτύπησε την Λεμεσό και την Επισκοπή με τραγικό απολογισμό το θάνατο τεσσάρων προσώπων. Πολύ σημαντική είναι η μαρτυρία αυτόπτη μάρτυρα της Μετεωρολογικής υπηρεσίας Κύπρου όπου αναφέρεται ότι οι πρώτοι σίφωνες που άφησαν την θάλασσα και βγήκαν στην ακτή, κινούνταν σε ζεύγος και μάλιστα σε αντίθετη φορά, κάτι που παρατηρείται σπάνια. (Hardy, 1971).

Στις 29 Μαϊου του 1986 είχαμε το σχηματισμό ενός ισχυρού ανεμοστρόβιλου στον Κόρνο και τα Πυργά που προξένησε σημαντικές καταστροφές σε ακίνητη περιουσία (Grice 1986).

Υπάρχουν όμως και αρκετά περιστατικά τα οποία δεν έτυχαν μελέτης από ειδικούς. Τα πιο πρόσφατα παρουσιάζονται παρακάτω:

Στις 1/9/97, καταστροφικός ανεμοστρόβιλος έπληξε τα μεσάνυχτα την περιοχή Λάρνακας – Ξυλοτύμπου – Άχνας προκαλώντας μεγάλες ζημιές σε σπίτια, υποστατικά και δρόμους. Ο ανεμοστρόβιλος ξεκίνησε από την περιοχή του Κ.Ο.Τ. στην Λάρνακα, όπου ξερίζωσε δέντρα και προξένησε ζημιές σε καλώδια.  Πρόκειται πιθανό για σίφωνα θάλασσας, αλλά λόγω του προχωρημένου της ώρας δεν υπήρξε μαρτυρία που να επιβεβαιώσει τις υποψίες.

Στις 12/8/98 στην Κοκκινοτριμιθιά, με θερμοκρασία εδάφους 40 βαθμούς, ανεμοστρόβιλος προξένησε σημαντικές καταστροφές σε δεκάδες σπίτια ενώ κατάφερε να ξεριζώσει και να σηκώσει στον αέρα ολόκληρη αποθήκη.

Στις 24/8/99 ένας ανεμοστρόβιλος κτύπησε στον κύριο δρόμο Λευκωσίας-Λεμεσού, κοντά στο νέο στάδιο Γ.Σ.Π. με αποτέλεσμα την δημιουργία ατυχημάτων στον δρόμο και το σοβαρό τραυματισμό γυναίκας οδηγού.

Στις 7/9/99 ισχυρός ανεμοστρόβιλος έπληξε τις περιοχές Σιά και Κόρνο. Ήταν ιδιαίτερα βίαιος και ξερίζωσε ολόκληρα δέντρα (πεύκα) και στέγες σπιτιών

Στις 25/10/99 ανεμοστρόβιλος στην περιοχή Δευτεράς-Ψημολόφου προκάλεσε μεγάλες ζημιές και σοβαρούς τραυματισμούς 2 εργατών.

Στις 19/2/2000 ισχυρότατος ανεμοστρόβιλος έπληξε τις περιοχές Μαρί, Αγγλισίδες, Ορμήδεια και Αραδίππου, προκαλώντας εκτεταμένες ζημιές χιλιάδων λιρών σε κατοικίες, κτηνοτροφικά υποστατικά και σε ένα φυτώριο. Ο πρώτος ανεμοστρόβιλος εκδηλώθηκε στις Αγγλισίδες στις 7.15 π.μ. Στο Μαρί, ο δυνατός ανεμοστρόβιλος παρέσυρε αρκετές τσίγκινες στέγες σπιτιών, ενώ και στην Αραδίππου σημειώθηκαν ζημιές σε τσίγκινες στέγες κτηνοτροφικών υποστατικών που βρίσκονται στο δρόμο Ριζοελιάς-Δεκέλειας. Στην Ορμήδεια επίσης προκλήθηκαν ζημιές σε κτηνοτροφικά υποστατικά. Ευτυχώς από την κακοκαιρία δεν υπήρξαν τραυματισμοί.

Στις 16/4/2001 σφοδρή κακοκαιρία, με καταρρακτώδεις βροχές και ισχυρούς ανέμους, έπληξε το Μεγάλο Σάββατο την πόλη και την επαρχία Λάρνακας. Δύο ηλικιωμένα πρόσωπα διέτρεξαν σοβαρό κίνδυνο, όταν ανεμοστρόβιλος άρπαξε τις στέγες των σπιτιών τους στο Αλεθρικό. Ζημιές από τον ίδιο ανεμοστρόβιλο, σε πιο περιορισμένη όμως έκταση, σημειώθηκαν και στα χωριά Κοφίνου και Αναφωτία, απ’ όπου είχε διέλθει προηγουμένως. Εξάλλου, στην Ορμήδεια, λόγω της κακοκαιρίας προκλήθηκαν ζημιές σε θερμοκήπια. Ο ανεμοστρόβιλος συνοδευόταν από καταρρακτώδεις βροχές.

Στις 18 Αυγούστου του 2001 είχαμε το περιστατικό στους Τρούλλους της επαρχίας Λάρνακας, ο οποίος διήλθε στην πράσινη γραμμή και σύμφωνα με δημοσιεύματα του τύπου είχε ως αποτέλεσμα το θάνατο ενός κατοχικού στρατιώτη.

Στις 27/1/2003 και τις 22/1/2004 είχαμε 2 πολύ παρόμοια ξεσπάσματα ανεμοστρόβιλων στα νότια παράλια. Συγκεκριμένα είχαμε την εμφάνιση 4 υδροστρόβιλων οι οποίοι βγήκαν στα παράλια και προχώρησαν στο εσωτερικό, έντασης Τ4 στην πρώτη περίπτωση και 7 εντάσεως Τ3 και Τ4 στη δεύτερη, όπου είχαμε ένα νεκρό και 4 τραυματίες αντίστοιχα.

Στις 19/9/2009 είχαμε το σχηματισμό ενός πολύ ισχυρού ανεμοστρόβιλου από υπερκύτταρο στην περιοχή των Λατσιών και εντάσεως Τ2-Τ3 ο οποίος προχώρησε  διαμέσου του δάσους της Αθαλάσσας και κατέληξε στην περιοχή του Άρωνα όπου προχώρησε στην πράσινη γραμμή. Το αποτέλεσμα του ανεμοστρόβιλου αυτού ήταν υλικές ζημιές και 17 τραυματίες.

Ασφαλιστική κάλυψη από ανεμοστρόβιλους

Οι ασφαλιστικές εταιρείες έχουν φροντίσει να εισάγουν στα συμβόλαια κάλυψης και προστασία που αφορά την κάλυψη πολλών έντοντων καιρικών φαινομένων που μπορεί να αποδειχθούν καταστροφικά για την περιουσία: θύελλα, καταιγίδα, σίφουνας, τυφώνας, κυκλώνας, ανεμοστρόβιλος κ.α

Τα τελευταία χρόνια λόγω της κλιματικής αλλαγής οι ασφαλιστικές εταιρείες έχουν δημιουργήσει ασφαλιστικά προϊόντα που καλύπτουν την πιθανότητα καταστροφής περιουσίας από τέτοιας έντασης φαινόμενα. Σε κάθε περίπτωση χρειάζεται να το συζητήσετε με τον ασφαλιστή σας για να δείτε τι μπορεί να καλύψει το συμβόλαιό σας και ποιες είναι οι εξαιρέσεις. Αυτό είναι κάτι που μπορεί να διαφέρει από εταιρεία σε εταιρεία.

Το κάθε συμβόλαιο ορίζει τα φαινόμενα των οποίων τις ζημιές θα καλύψει ενώ συνήθως εξαιρεί την καθίζηση, κατολίσθηση ή μετακίνηση του εδάφους, η οποία προσφέρεται σε ξεχωριστή κάλυψη από μερικές εταιρείες. Ακόμη κάποιες άλλες συνηθισμένες εξαιρέσεις περιλαμβάνουν την διείσδυση νερών μέσω της οροφής λόγω ελλαττωματικής κατασκευής ή μη κατάλληλης μόνωσης ή επειδή τα παράθυρα έμειναν ανοικτά. 

Πέρα από την ασφάλιση κατοικίας από τέτοιου είδους φαινόμενα, είναι σημαντικό και η ασφάλιση αυτοκινήτου σας να προσφέρει κάλυψη από περιπτώσεις θεομηνίας. Στην περίπτωση του αυτοκινήτου αυτό μπορεί να αφορά καλύψεις που προσφέρονται ξεχωριστά ή ως μέρος ενός πιο περιεκτικού πακέτου.

Μέρος των πληροφοριών και φωτογραφικό υλικό από το neammochostos.com