Ξεκλειδώνοντας τα μυστικά της Αορτικής Βαλβίδας: Ποια επέμβαση απαιτείται και πότε;

Ακολουθήστε μας στο Linkedin και συνδεθείτε με άλλους επαγγελματίες του κλάδου

*Του Κωνσταντίνου Διπλάρη, Καρδιοχειρούργος στο Mediterranean Hospital

Μια εκ των δημοφιλέστερων αναζητήσεων στο διαδίκτυο γύρω από τις παθήσεις της καρδιάς, αφορά την νόσο της αορτικής βαλβίδας. Μέχρι τη δεκαετία του ‘60 οι παθήσεις της θεωρούνταν ανίατες, ενώ ανατρέχοντας ακόμα και μόλις πριν δύο δεκαετίες, οι επεμβάσεις αορτικής βαλβίδας ήταν αρκετά επικίνδυνες, ειδικά για ηλικιωμένους ανθρώπους, απειλώντας ακόμα και τη ζωή τους. Ωστόσο, σήμερα, χάρη στην εξέλιξη της επιστήμης και της τεχνολογίας, τα δεδομένα άλλαξαν, προσφέροντας στους ασθενείς καλύτερη ποιότητα ζωής. Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή.

Η αορτική βαλβίδα είναι μία από τις τέσσερις βαλβίδες της καρδιάς. Βρίσκεται μεταξύ της αριστερής κοιλίας της καρδιάς και της αορτής που είναι η κύρια αρτηρία του σώματος. Είναι εκεί για να βοηθά στη διατήρηση της ροής του αίματος προς τη σωστή κατεύθυνση. Ανοίγει όταν η καρδιά στέλνει αίμα στον οργανισμό και κλείνει όταν η καρδιά γεμίζει με νέο αίμα ώστε να μην επιστρέφει πίσω το παλιό που έχει ήδη εξωθηθεί προς τα υπόλοιπα όργανα.

Οι παθήσεις της αορτικής βαλβίδας περιλαμβάνουν:

• Ανεπάρκεια αορτικής βαλβίδας: Η αορτική βαλβίδα δεν κλείνει σωστά, με αποτέλεσμα το αίμα να ρέει προς τα πίσω, στην αριστερή κοιλία της καρδιάς.
• Στένωση αορτικής βαλβίδας: Η αορτική βαλβίδα δεν ανοίγει αρκετά και μειώνει ή εμποδίζει τη ροή του αίματος από την καρδιά στο υπόλοιπο σώμα.

Συμπτώματα

Μερικοί άνθρωποι με νόσο της αορτικής βαλβίδας ενδέχεται να μην παρατηρήσουν συμπτώματα για πολλά χρόνια. Τα συμπτώματα της νόσου της αορτικής βαλβίδας, όταν αυτά εμφανιστούν, μπορεί να περιλαμβάνουν:

• Δύσπνοια, ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια έντονης δραστηριότητας ή όταν ξαπλώνουν. Προκαλείται καθώς το αίμα δεν προωθείται από την καρδιά και λιμνάζει στους πνεύμονες. Σε προχωρημένη μορφή προκαλείται πνευμονικό οίδημα, μια κατάσταση βαριάς δύσπνοιας που απαιτεί νοσηλεία και άμεση αντιμετώπιση.
• Πόνος στο στήθος ή σφίξιμο. Ο πόνος ονομάζεται στηθάγχη και μοιάζει με αυτόν του εμφράγματος αν και είναι ηπιότερος.
• Ζάλη / Λιποθυμία.
• Κόπωση μετά από δραστηριότητα ή ελάττωση της ικανότητας για άσκηση.
• Ακανόνιστος καρδιακός παλμός. – αρρυθμίες

Παράγοντες κινδύνου

Οι πιο συνήθεις παράγοντες κινδύνου για βλάβη της αορτικής βαλβίδας είναι:

• Σε άτομα μεγαλύτερης ηλικίας το ασβέστιο μπορεί να συσσωρευτεί στην αορτική βαλβίδα προκαλώντας την αορτική βαλβίδα να σκληρύνει και να γίνει στενή.
• Προβλήματα καρδιακής βαλβίδας που υπάρχουν κατά τη γέννηση, αλλιώς συγγενείς καρδιακές ανωμαλίες. Μερικοί άνθρωποι γεννιούνται με ένα πτερύγιο βαλβίδας που λείπει, ή πού είναι υποπλαστικό ή κολλημένο. Προκαλείται έτσι στένωση ή ανεπάρκεια της βαλβίδας.
• Ρευματικός πυρετός: Αυτή η επιπλοκή της λοίμωξης του αναπνευστικού από στρεπτόκοκκο μπορεί να προκαλέσει ασβέστωση και στένωση της αορτικής βαλβίδας.
• Ενδοκαρδίτιδα των βαλβίδων της καρδιάς: Αυτή είναι μία απειλητική για τη ζωή κατάσταση που προκαλείται συνήθως από μόλυνση της βαλβίδας από μικρόβιο.

Επιπλοκές

Πιθανές επιπλοκές της νόσου της αορτικής βαλβίδας είναι:

• Πνευμονικό οίδημα
• Καρδιακή ανεπάρκεια
• Προβλήματα καρδιακού ρυθμού, οι γνωστές αρρυθμίες
• Εγκεφαλικό
• Θάνατος λόγω αιφνίδιας καρδιακής ανακοπής

Διαγνωστικές εξετάσεις

Η σωστή διάγνωση και θεραπεία μπορεί να βοηθήσει στη μείωση του κινδύνου επιπλοκών. Πέρα από την κλινική εξέταση, οι κύριοι τρόποι για τη διάγνωση της νόσου της αορτικής βαλβίδας είναι:

• Υπερηχοκαρδιογράφημα: Είναι η σημαντικότερη εξέταση στον προσδιορισμό της σοβαρότητας της νόσου της αορτικής βαλβίδας. Το υπερηχοκαρδιογράφημα χρησιμοποιεί ηχητικά κύματα για να δημιουργήσει εικόνες της καρδιάς καθώς χτυπά και δείχνει πώς ρέει το αίμα μέσα από την καρδιά και τις καρδιακές βαλβίδες.
• Διοισοφάγειο υπερηχοκαρδιογράφημα: Εάν χρειάζονται περισσότερες λεπτομέρειες σχετικά με την καρδιά, μπορεί να γίνει διοισοφάγειο υπερηχοκαρδιογράφημα. Αυτός ο τύπος δημιουργεί εικόνες της καρδιάς από το εσωτερικό του σώματος. Η συσκευή υπερήχων είναι προσαρτημένη σε ένα σωλήνα που κατεβαίνει στο λαιμό και στον οισοφάγο όσο το άτομο είναι σε ήπια νάρκωση. Με αυτόν τον τρόπο λαμβάνονται λεπτομερέστερες εικόνες της καρδιάς.
• Καρδιακή αξονική τομογραφία (CT). Η καρδιακή αξονική τομογραφία χρησιμοποιεί μια σειρά ακτίνων Χ για να δημιουργήσει λεπτομερείς εικόνες της καρδιάς και των καρδιακών βαλβίδων. Η αξονική τομογραφία μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τη μέτρηση της ποσότητας ασβεστίου στην αορτική βαλβίδα ή για την προετοιμασία μιας επέμβασης σ’αυτή.

Θεραπεία

Η θεραπεία για τη νόσο της αορτικής βαλβίδας εξαρτάται από τη σοβαρότητα της πάθησης, από το αν η ασθένεια προκαλεί συμπτώματα και από τον αν η κατάσταση επιδεινώνεται ή επιβαρύνει μόνιμα την καρδιά. Η θεραπεία περιλαμβάνει παρακολούθηση από τον καρδιολόγο, ρύθμιση της αγωγής, αλλαγές στον τρόπο ζωής, χειρουργική επέμβαση ή άλλες διαδικασίες. Εάν η νόσος της αορτικής βαλβίδας είναι ήπια ή μέτρια ή εάν δεν υπάρχουν συμπτώματα, μπορεί να απαιτηθούν μόνο τακτικοί ιατρικοί έλεγχοι για να παρακολουθείται η πάθηση. Για την αποκατάσταση ή την αντικατάσταση της άρρωστης αορτικής βαλβίδας μπορεί να χρειαστεί χειρουργική επέμβαση ή κάποια παρέμβαση με καθετήρα. Αυτό αφορά τις περισσότερες φορές ασθενείς με σοβαρή βλάβη της αορτικής βαλβίδας που εμφανίζουν και συμπτώματα από αυτή. Επίσης, η βαλβίδα χρειάζεται επέμβαση όταν αρχίζει να προκαλεί βλάβες στην καρδιά που είναι ανεπανόρθωτες αν αφεθεί ως έχει.

Αντικατάσταση αορτικής βαλβίδας

Η αντικατάσταση της αορτικής βαλβίδας γίνεται με χειρουργική επέμβαση ανοιχτής καρδιάς. Σε ασθενείς που πληρούν τις προϋποθέσεις, η βαλβίδα μπορεί να αντικατασταθεί με ελάχιστα επεμβατικές τεχνικές καρδιοχειρουργικής, οι οποίες χρησιμοποιούν μικρότερες τομές από αυτές που απαιτούνται συνήθως. Αυτό κάνει την ανάρρωση του ασθενούς πολύ πιο σύντομη.

Η αορτική βαλβίδα αφαιρείται και στη θέση της μπαίνει μία νέα τεχνητή βαλβίδα. Η τεχνητή βαλβίδα μπορεί να είναι φτιαγμένη, είτε από βιολογικά υλικά (συνήθως βόειο περικάρδιο), είτε από μηχανικά υλικά (ειδικό κράμα μετάλλων). Οι μηχανικές βαλβίδες έχουν το πλεονέκτημα να μη φθείρονται με το πέρασμα του χρόνου δίνοντας λύση εφ’ όρου ζωής. Έχουν όμως το μειονέκτημα να απαιτούν τη λήψη αντιπηκτικής αγωγής για πάντα ώστε να μην δημιουργηθεί θρόμβωση. Αυτό εκθέτει τον ασθενή σε κίνδυνο αιμορραγίας. Αντίθετα, οι βιολογικές βαλβίδες δε χρειάζονται λήψη αντιπηκτικών, αλλά μπορεί μετά από ορισμένα χρόνια να πάθουν εκφύλιση ή να ασβεστωθούν και να χρειάζεται νέα παρέμβαση για τη διόρθωση ή αντικατάστασή τους.

Γενικότερα, για νεαρότερα άτομα προτιμώνται οι μηχανικές βαλβίδες καθώς στα άτομα αυτά η εκφύλιση της βιολογικής βαλβίδας γίνεται γρηγορότερα. Αυτό όμως δεν είναι απόλυτος κανόνας και πολλά εξαρτώνται από τον τρόπο ζωής και την επιθυμία του ασθενούς. Η συζήτηση με τον καρδιοχειρουργό που θα εμπιστευθεί ο κάθε ασθενής θα τον βοηθήσει να κατανοήσει τις λεπτομέρειες της κάθε επιλογής και να επιλέξει τον τύπο βαλβίδας που ταιριάζει στην περίπτωσή του.

Εμφύτευση αορτικής βαλβίδας με καθετήρα (TAVI)

Σε ορισμένες περιπτώσεις, είναι προτιμότερο να χρησιμοποιηθεί μια ελάχιστα επεμβατική διαδικασία που ονομάζεται διακαθετηριακή εμφύτευση αορτικής βαλβίδας (TAVΙ) για να αντικατασταθεί μια στενωμένη αορτική βαλβίδα με μια βιολογική βαλβίδα. Η TAVI  είναι μια επιλογή για άτομα με αυξημένο κίνδυνο επιπλοκών σε μια ανοικτή χειρουργική επέμβαση αντικατάστασης αορτικής βαλβίδας. Στην TAVI δεν αφαιρείται η παλαιά βαλβίδα, αλλά τοποθετείται μια νέα μέσα σ’ αυτή. Η τοποθέτηση γίνεται από τα αγγεία στο μηρό μέσω καθετήρα που φτάνει έως τη θέση της αορτικής βαλβίδας. Το πλεονέκτημα της TAVI είναι ότι χρησιμοποιεί ελάχιστες τομές με πολύ μικρό τραύμα σε σχέση με αυτές που χρησιμοποιούνται σε χειρουργικές επεμβάσεις ανοιχτής καρδιάς, και γι’ αυτό η ανάρρωση είναι πιο εύκολη. Ωστόσο, η νέα βαλβίδα που τοποθετείται είναι πάντα βιολογική καθώς δεν υπάρχει δυνατότητα τοποθέτησης μηχανικής βαλβίδας με TAVI, ενώ υπάρχουν και άλλοι παράγοντες που βαρύνουν στην επιλογή της καταλληλότερης μεθόδου παρέμβασης.

Η απόφαση για το ποια μέθοδος πρέπει να προτιμηθεί εξατομικεύεται για τον κάθε ασθενή. Η μελέτη της κάθε περίπτωσης από ομάδα ιατρών με εμπειρία και εξειδίκευση και στις δύο τεχνικές οδηγεί στην καλύτερη και πιο ορθή απόφαση για τη μέθοδο που πρέπει να ακολουθηθεί.