Μία παράδοξη δικαστική απόφαση για εργατικό ατύχημα σε συνεργείο – Ποιος είναι ο Εργοδότης;

Ακολουθήστε μας στο Linkedin και συνδεθείτε με άλλους επαγγελματίες του κλάδου

Του Μιλτιάδη Μιλτιάδου, Ανεξάρτητος Σύμβουλος Ασφαλίσεων και Διαχείρισης Κινδύνων και Εκπαιδευτής Επαγγελματικής Κατάρτισης.

Αφορμή γι’ αυτό το άρθρο ήταν μια παράδοξη δικαστική απόφαση σε αγωγή για εργατικό ατύχημα που συνέβη σε συνεργείο επισκευής αυτοκινήτων.

Καταδίκη της εργοδότριας εταιρείας

Μετά το ατύχημα ασκήθηκε ποινική δίωξη από το Διευθυντή Τμήματος Επιθεώρησης Εργασίας κατά της εταιρείας, το υποστατικό της οποίας χρησιμοποιείτο ως συνεργείο / γκαράζ για την επισκευή αυτοκινήτων. Η εταιρεία βρέθηκε ένοχη σε αριθμό κατηγοριών επί τω ότι ως εργοδότρια του θύματος παραβίασε πρόνοιες του περί Ασφάλειας και Υγείας στην Εργασία Νόμων του 1996 – 2011, με αποτέλεσμα το θύμα να υποστεί εγκαύματα συνεπεία πυρκαγιάς που προκλήθηκε στην εργασία του.

Η εταιρεία εφεσίβαλε την πρωτόδικη απόφαση για δύο λόγους:

• ότι δεν υφίστατο σχέση εργοδότη – εργοδοτουμένου μεταξύ της εταιρείας και του θύματος,
• ότι για την πρόκληση της πυρκαγιάς ευθυνόταν το θύμα.

Το Ανώτατο Δικαστήριο, επικυρώνοντας την πρωτόδικη απόφαση, έκρινε ότι το θύμα κατά τον ουσιώδη χρόνο ήταν εργοδοτούμενος και η εταιρεία εργοδότρια του και ότι η εταιρεία παρέλειψε να παράσχει ασφαλές σύστημα εργασίας.[1]

Αγωγή για αποζημιώσεις

Το θύμα καταχώρισε αγωγή αξιώνοντας αποζημιώσεις από την εταιρεία και από το διευθυντή της εταιρείας για τη σωματική βλάβη που προκλήθηκε από τον τραυματισμό του στο εργατικό ατύχημα.

Ένα από τα επίδικα θέματα ήταν η σχέση εργοδότησης. Νομολογιακά έχουν καθιερωθεί ορισμένα κριτήρια, τα οποία πρέπει να συνεκτιμώνται, για να αποφασιστεί κατά πόσο η σχέση είναι εργοδότη και εργοδοτουμένου ή εργοδότη και ανεξάρτητου εργολήπτη, ως εξής: [2]

• έλεγχος της μεθόδου εκτέλεσης της εργασίας,
• εξουσία επιλογής εργοδοτουμένων,
• πληρωμή μισθού / αμοιβή κατ’ αποκοπή,
• έλεγχος των ωρών εργασίας,
• δικαίωμα για απόλυση,
• ιδιοκτησία εργαλείων και εξοπλισμού,
• δυνατότητα προσπορισμού κέρδους – κίνδυνος πραγματοποίησης ζημιάς,
• οι άλλες πρόνοιες της σύμβασης να είναι συμβατές με σύμβαση εξαρτημένης εργασίας.

Στη συγκεκριμένη υπόθεση η Δικαστής έκρινε ότι εργοδότης του θύματος ήταν ο «ιδιοκτήτης» της εταιρείας και όχι η ίδια η εταιρεία, με βάση το εξής σκεπτικό:

• Το θύμα εκτελούσε καθήκοντα κατόπιν υποδείξεως του διευθυντή.
• Το πρόσωπο που τον προσέλαβε και τον πλήρωνε σε μετρητά ήταν ο διευθυντής.
• Ο διευθυντής είχε τον έλεγχο του ωραρίου του θύματος.
• Ο διευθυντής είχε τον πλήρη έλεγχο το συνεργείου και του εξοπλισμού εντός του συνεργείου.
• Εκείνο που αναγνώριζε το θύμα ως εργοδότη ήταν ο διευθυντής και όχι μια εταιρεία που το θύμα αγνοούσε την ύπαρξή της.
• Ο διευθυντής δεν φαίνεται να ήθελε μόνιμο προσωπικό για το συνεργείο και αυτός είναι ο λόγος που απέφυγε να συνάψει γραπτή συμφωνία εργοδότησης μεταξύ της εταιρείας και του θύματος, ώστε να επισημοποιήσει αυτή την σχέση.

Η Δικαστής επίσης έκρινε ότι ο «ιδιοκτήτης» της εταιρείας ήταν εξ ολοκλήρου υπεύθυνος για το ατύχημα και για όλα τα τραύματα του θύματος.

Καταλήγοντας η Δικαστής εξέδωσε «απόφαση για το ποσό των €12.000 ως γενικές αποζημιώσεις, πλέον €2.129,58 ως ειδικές αποζημιώσεις, με νόμιμο τόκο από την 09/09/2013» και επιδίκασε «τα έξοδα της αγωγής εναντίον της Εναγόμενης». [3]

Η άποψη μας

Κατά την ταπεινή μου άποψη, αυτή η πρωτόδικη απόφαση δεν είναι ικανοποιητική για τους εξής λόγους:

1. Προηγήθηκε απόφαση του Ανωτάτου Δικαστηρίου στην οποία ήδη αποφασίστηκε ότι το θύμα ήταν εργοδοτούμενος της εταιρείας.
2. Αναφέρεται σε «ιδιοκτήτη» της εταιρείας ενώ από την απόφαση του Ανωτάτου Δικαστηρίου διαπιστώνουμε ότι το εν λόγω πρόσωπο ήταν διευθυντής της εταιρείας.
3. Παραγνωρίστηκε η βασική αρχή του εταιρικού δικαίου ότι ο διευθυντής ενεργεί ως αντιπρόσωπος της εταιρείας. Στην προκειμένη περίπτωση ο διευθυντής προσέλαβε, ως αντιπρόσωπος της εταιρείας, άτομο για να εργαστεί στην επιχείρηση που ασκούσε η εταιρεία. Δεν προσέλαβε, υπό την προσωπική του ιδιότητα, οικιακό βοηθό για να εργαστεί στο σπίτι του.
4. Παρόλο που το πρωτόδικο Δικαστήριο καθοδηγήθηκε ορθά από τις αρχές της νομολογίας για τη σχέση εργοδότη – εργοδοτουμένου, κατέληξε σε εσφαλμένο αποτέλεσμα.
5. Στην απόφαση δεν καθορίζεται εναντίον ποιου εναγομένου εκδόθηκε η απόφαση.
6. Παρόλο που εξ ολοκλήρου υπεύθυνος για το ατύχημα κρίθηκε ο Εναγόμενος 2 (ο διευθυντής), τα έξοδα της αγωγής επιδικάστηκαν εναντίον της Εναγομένης (της εταιρείας).

Το παράδοξο της απόφασης έγκειται στο γεγονός ότι, αναφορικά με το ίδιο εργατικό ατύχημα, το ποινικό αδίκημα το διέπραξε η εταιρεία ως εργοδότρια ενώ το αστικό αδίκημα το διέπραξε ο διευθυντής της εταιρείας ως εργοδότης ο ίδιος (και όχι ως αντιπρόσωπος της εργοδότριας εταιρείας η οποία εν πάση περιπτώσει θα είχε ευθύνη εκ προστήσεως για το ατύχημα.).

Δεν γνωρίζουμε κατά πόσο έχει εφεσιβληθεί η πρωτόδικη απόφαση και ποιο θα είναι το αποτέλεσμα, όμως σε τουλάχιστον τρεις περιπτώσεις το Ανώτατο Δικαστήριο ανέτρεψε πρωτόδικες αποφάσεις για εσφαλμένη εφαρμογή των νομολογιακά καθιερωμένων κριτηρίων ως προς το κατά πόσο υπήρχε σχέση εργοδότη – εργοδοτουμένου.[4]

Το ασφαλιστήριο ευθύνης εργοδότη

Η αβεβαιότητα που δημιουργείται από τέτοιες εσφαλμένες αποφάσεις επηρεάζει άμεσα τα στελέχη ασφαλισμένων εταιρειών.

Όταν ο εργοδότης είναι εταιρεία, στον Πίνακα του ασφαλιστηρίου ευθύνης εργοδότη αναγράφεται ως «Ασφαλισμένος» το όνομα της εργοδότριας εταιρείας. Αν η απόφαση εκδοθεί εναντίον της ασφαλισμένης εταιρείας, η ασφαλιστική εταιρεία θα ανταποκριθεί και θα καταβάλει τις αποζημιώσεις στο θύμα.

Όμως, αν η απόφαση εκδοθεί προσωπικά εναντίον διευθυντή της ασφαλισμένης εταιρείας, η ασφαλιστική εταιρεία δεν θα ανταποκριθεί διότι η ευθύνη του παραμένει εκτός του πεδίου εφαρμογής του ασφαλιστηρίου που εξέδωσε. Τις αποζημιώσεις θα υποχρεωθεί να τις καταβάλει ο διευθυντής από την τσέπη του.

Ακόμη και αν ανατραπεί η πρωτόδικη απόφαση, και αποφασιστεί ότι ο διευθυντής δεν φέρει ευθύνη για το ατύχημα η την επαγγελματική ασθένεια (όπως στην υπόθεση Astrasol όπου δεν αποδείχθηκε αιτιώδης συνάφεια μεταξύ της επαφής με διχλωρομεθάνιο και του καρκίνου του εργοδοτουμένου[5]), ο διευθυντής θα έχει υποστεί από τη τσέπη του τα έξοδα υπεράσπισής του.

Για να προστατευθούν τα στελέχη μιας εταιρείας από τέτοια ενδεχόμενα, θα μπορούσε να ζητηθεί να επισυναφθεί πρόσθετη πράξη στο ασφαλιστήριο ευθύνης εργοδότη με την οποία να επεκτείνεται ο ορισμός του «Ασφαλισμένου» ώστε να περιλαμβάνει και οποιοδήποτε διοικητικό σύμβουλο και/ή εργοδοτούμενο της ασφαλισμένης εταιρείας.

[1]  S. Stylianou & Son Auto–Care Services Ltd v Διευθυντής Τμήματος Επιθεώρησης Εργασίας, Ποινική Έφεση Αρ. 222/19, 24 Μαρτίου 2021

[2]  Γενικός Εισαγγελέας της Δημοκρατίας και άλλοι v Σταύρου Στυλιανού και άλλων (2002) 1 ΑΑΔ 1718

[3]  Στέλιος Βοσκού v 1) S. Stylianou & Son Auto–Care Services Ltd, ΗΕ 109756 2) Στέλιος Στυλιανού, Αρ. Αγωγής 6822/13, 02/06/2023

[4]  Γενικός Εισαγγελέας της Δημοκρατίας και άλλοι v Σταύρου Στυλιανού και άλλων (2002) 1 ΑΑΔ 1718

Γεωργίου v. P. Pitsillides Trading Co Limited (2015) 1 ΑΑΔ 1059

Liubisa Golubovic v Manipro Construction Ltd, Πολιτική Έφεση αρ. 181/2018, 11 Απριλίου 2024

[5]  Γενικός Εισαγγελέας της Δημοκρατίας  v Λ.Ι.Κ. κ.ά. Πολιτική Έφεση Αρ. 142/2019, 21 Σεπτεμβρίου 2022