Οι 10 ενεργειακές προκλήσεις της Ευρώπης
Ακολουθήστε μας στο Linkedin και συνδεθείτε με άλλους επαγγελματίες του κλάδου
Το σημείο – κλειδί συνίσταται στη μετάβαση αρχικά από τον άνθρακα στο φυσικό αέριο και μετέπειτα από το φυσικό αέριο σε «πράσινες» και ανανεώσιμες εναλλακτικές πηγές.
Ούτε ένα, ούτε δύο, αλλά 10 σημαντικά εμπόδια καλείται να υπερπηδήσει η Ευρώπη, προκειμένου να εξασφαλίσει μια μακροπρόθεσμη ενεργειακή ασφάλεια, κάτι το οποίο αντικατοπτρίζει ότι η εν εξελίξει ενεργειακή κρίση βρίσκεται μόλις στην αρχή.
Πιο συγκεκριμένα, σύμφωνα με νέο report της Deutsche Bank, η Γηραιά Ήπειρος θα χρειαστεί να κάνει πολλά βήματα, προκειμένου:
- να γεφυρώσει το ενεργειακό κενό, το οποίο δημιουργήθηκε από τη διακοπή παροχής του ρωσικού φυσικού αερίου,
- να περιορίσει τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα και
- να διευθετήσει τις μακροπρόθεσμες διαρθρωτικές προκλήσεις
Παρότι τον φετινό χειμώνα, τα μέχρι στιγμής ενεργειακά αποθέματα χαρακτηρίζονται ως επαρκή, χάρη στις αθρόες αφίξεις υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) από τρίτες – χώρες, αλλά και στη μείωση της κατανάλωσης, κανείς δεν εγγυάται το ίδιο για τον ενεργειακό εφοδιασμό από το 2023 και εντεύθεν.
Το σημείο – κλειδί συνίσταται στη μετάβαση αρχικά από τον άνθρακα στο φυσικό αέριο και μετέπειτα από το φυσικό αέριο σε «πράσινες» και ανανεώσιμες εναλλακτικές πηγές.
Αναλυτικά τα εμπόδια
Υπάρχουσες υποδομές
Σήμερα, το φυσικό αέριο αντιπροσωπεύει σχεδόν το ¼ του ενεργειακού εφοδιασμού της Ε.Ε., με αποτέλεσμα τα ορυκτά καύσιμα να εξακολουθούν να καταλαμβάνουν τα ¾ της συνολικής πίτας. Οι μεγαλύτεροι χρήστες δεν μπορούν εύκολα να υποκαταστήσουν το αέριο με άλλες πηγές. Κι αυτό, διότι χρησιμοποιείται, για παράδειγμα, από τα μισά γερμανικά σπίτια για θέρμανση αλλά και ως πρώτη ύλη για χημικά και πετροχημικά.
Περιορισμένο LNG
Το υγροποιημένο φυσικό αέριο είναι το πλησιέστερο υποκατάστατο του φυσικού αερίου. Η χωρητικότητα LNG της Ευρώπης έχει σχεδόν εξαντληθεί από τον Ιανουάριο. Η Γερμανία και η Ανατολική Ευρώπη στερούνται σε μεγάλο βαθμό την κατάλληλη υποδομή για την εισαγωγή και την επαναεριοποίηση LNG. Η Γερμανία έχει προγραμματίσει την κατασκευή πέντε πλωτών τερματικών σταθμών, οι οποίοι θα καλύπτουν το 20% των τρεχουσών εισαγωγών φυσικού αερίου, με τους τρεις πρώτους να αναμένεται να ξεκινήσουν να λειτουργούν στις αρχές του 2023.
Οι κύριοι εξαγωγείς προς την Ευρώπη είναι οι ΗΠΑ, το Κατάρ και η Ρωσία, με ποσοστό περίπου 20% – 25% η καθεμία. Χωρίς τη Ρωσία, οι προμηθευτές χρειάζονται χρόνο για να ενισχύσουν τις εγκαταστάσεις υγροποίησης. Οι εξαγωγές αμερικανικού LNG στην Ευρώπη έχουν υπερδιπλασιαστεί από πέρυσι, αντιπροσωπεύοντας τα ¾ των εξαγωγών LNG. Όμως, η Γηραιά Ήπειρος πρέπει να ανταγωνιστεί τους μεγαλύτερους εισαγωγείς LNG στον κόσμο, δηλαδή την Κίνα και την Ιαπωνία.
Κακή χρονιά για άλλες πηγές
Η χρήση φυσικού αερίου έχει αυξηθεί φέτος εν μέσω προκλήσεων για άλλες πηγές. Η πυρηνική παραγωγή της Γαλλίας αναμένεται να υποχωρήσει στο χαμηλότερο επίπεδο των τελευταίων τριών δεκαετιών λόγω της συντήρησης στους μισούς αντιδραστήρες. Έτσι, ο μεγαλύτερος εξαγωγέας ενέργειας της Ευρώπης, έχει γίνει καθαρός εισαγωγέας. Η Γερμανία έχει καθυστερήσει τα μακροχρόνια σχέδια για σταδιακή κατάργηση των τριών τελευταίων πυρηνικών εργοστασίων μέχρι το τέλος του έτους. Σε ό,τι αφορά τις υδροηλεκτρικές και υδάτινες μεταφορές, το πιο ζεστό καλοκαίρι της Ευρώπης προκάλεσε αύξηση της ζήτησης για ψύξη, μείωσε την υδροηλεκτρική ενέργεια και οδήγησε τον Ρήνο χαμηλά επίπεδα ύδατος, διακόπτοντας τη μεταφορά υλικών όπως ο άνθρακας.
Ελλιπείς υποδομές ΑΠΕ
Γιατί δεν μπορούμε να προχωρήσουμε σε 100% ανανεώσιμες πηγές ενέργειας; Η παροχή αιολικής και ηλιακής ενέργειας είναι μη εγγυημένη. Η ηλεκτρική ενέργεια δεν μπορεί ακόμη να αποθηκευτεί σε κλίμακα και με χαμηλό κόστος, επομένως οι ΑΕΠ δεν μπορούν να αποτελούν την κύρια πηγή κάλυψης της ζήτησης. Η Γερμανία εξαρτάται από τον άνθρακα/λιγνίτη για το 34% της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, μακράν η πιο εξαρτώμενη μεγάλη οικονομία. Θα χρειαστεί να αυξήσει το φυσικό αέριο, τώρα κατά 10%, για να γεφυρώσει το χάσμα. Επίσης, η διανομή της ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές περιορίζεται από την υπάρχουσα υποδομή.
Μικρή η μείωση στην κατανάλωση ενέργειας
Η συνολική χρήση ενέργειας στην Ευρώπη έχει αλλάξει ελάχιστα τις τελευταίες δεκαετίες, καθώς η βελτιωμένη απόδοση αντισταθμίστηκε από τη μεγαλύτερη κατανάλωση σε τομείς, όπως η θέρμανση και η ψύξη. Οι πολιτικές της δεκαετίας του 1970 περιλάμβαναν δελτίο για τα νοικοκυριά και τη βιομηχανία. Αυτή τη φορά η πολιτική επικεντρώνεται στη μείωση των νομισματικών απωλειών αντί στη μείωση της ζήτησης.
Χρηματοδότηση
Οι τερματικοί σταθμοί LNG, οι εγκαταστάσεις επαν-αεριοποίησης και τα έργα δικτύων διανομής είναι ακριβά και ευάλωτα στα επιτόκια, όπως είναι τα ομόλογα. Οι αποδόσεις αυξάνονται, η οικονομική δραστηριότητα επιβραδύνεται και οι χώρες πιέζουν τους προμηθευτές ηλεκτρικής ενέργειας, γεγονός που μπορεί να περιορίσει τις ταμειακές ροές για τις απαραίτητες επενδύσεις.
Η μετάβαση στην καθαρή ενέργεια έως το 2050 θα κοστίσει 5,3 τρισεκατομμύρια δολάρια. Αυτή η δαπάνη θα γίνει εκ των προτέρων, καθώς οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας έχουν υψηλό αρχικό πάγιο κόστος και χαμηλότερο λειτουργικό κόστος. Στη Γερμανία, σχεδόν 200 GW νέων ΑΕΠ αναμένεται να εγκατασταθούν μέχρι το 2030, κάτι που σημαίνει ότι θα χρειαστούν 25-30 GW φυσικού αερίου για την αντιμετώπιση των όποιων ελλείψεων.
Γραφειοκρατία
Οι μακροχρόνιες, πολύπλοκες και αδιαφανείς διοικητικές διαδικασίες, εμποδίζουν την ανάπτυξη ενεργειακών έργων. Οι ΑΕΠ συχνά δεν ενσωματώνονται στον χωροταξικό και περιβαλλοντικό σχεδιασμό. Υπάρχουν επίσης ζητήματα πολιτικής, δομής της αγοράς και πρόσβασης στο δίκτυο, καθώς και τελωνειακές καθυστερήσεις για εισαγωγές υλικών, όπως ηλιακά πάνελ.
Ελλείψεις σε μέταλλα και Σπάνιες Γαίες
Οι τεχνολογίες χαμηλών εκπομπών άνθρακα έχουν μεγαλύτερη ένταση μετάλλων από τις παραδοσιακές τεχνολογίες. Η εξάρτηση της Ευρώπης θα μετατοπιστεί από τα ορυκτά καύσιμα σε μέταλλα και σπάνιες γαίες (REE) που υπάρχουν σε λίγα μόνο κράτη. Η Κίνα αντιπροσωπεύει περισσότερο από το ήμισυ της παγκόσμιας αγοράς βαναδίου, γραφίτη και αλουμινίου. Η Αυστραλία κυριαρχεί στο λίθιο. και το Κονγκό στο κοβάλτιο.
Έλλειψη δεξιοτήτων
Η τεχνογνωσία των ΑΠΕ συγκεντρώνεται σε λίγες εταιρείες και η εγκατάσταση απαιτεί εργατικό δυναμικό. Το Bloomberg εκτιμά ότι η Ευρώπη έχει εισάγει 1/3 περισσότερα ηλιακά πάνελ απ’ όσα θα μπορεί να εγκαταστήσει λόγω ανεπαρκούς εργατικού δυναμικού. Η Ευρώπη, ως εκ τούτου, θα πρέπει να δρομολογήσει μια μετάβαση στην απασχόληση για τους 7,5 εκατομμύρια εργαζομένους στην ενέργεια ή το 2,4% της απασχόλησης. Σ’ αυτούς συγκαταλέγονται 700.000 που εργάζονται στην προμήθεια άνθρακα, πετρελαίου και φυσικό αέριο, αλλά και 1,4 εκατομμύρια που εργάζονται στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας.
Aντίθεση της κοινής γνώμης
Πάνω από το 85% των πολιτών της Ε.Ε. δηλώνει ότι υποστηρίζει τους φιλόδοξους στόχους για τις ΑΠΕ, αλλά και τα νέα έργα αιολικής / ηλιακής ενέργειας κοντά στον τόπο διαμονής του. Ωστόσο, στην πράξη, η αντίθεση της κοινής γνώμης στις ανεμογεννήτριες και τα ηλιακά πάρκα αποτελεί ένα από τα κύρια εμπόδια. Οι περιβαλλοντικές ανησυχίες έχουν επιβραδύνει δραματικά τις γερμανικές εγκαταστάσεις.
Είναι το σχιστολιθικό αέριο μια επιλογή; Η Ευρώπη εκτιμάται ότι έχει μεγαλύτερα αποθέματα σχιστολιθικού φυσικού αερίου από τις ΗΠΑ, κυρίως στην Πολωνία και τη Γαλλία. Αλλά δεν έχει εμπορική παραγωγή, λόγω της υψηλότερης πυκνότητας πληθυσμού, των κανονισμών και της αντίθεσης του κοινού στο fracking -την ίδια διαδικασία που χρησιμοποιούν οι ΗΠΑ για την εξαγωγή του φυσικού αερίου που πωλούν στην Ευρώπη.
Επίσης, το «πράσινο υδρογόνο» είναι κάτι που δεν μπορεί να αποτελέσει λύση, καθώς δεν υπάρχει αρκετή χωρητικότητα ΑΠΕ για την παραγωγή της απαιτούμενης ποσότητας, ενώ υπάρχουν αμφιβολίες σχετικά με το πόσο εύκολα μπορούν να τοποθετηθούν οι αγωγοί μεταφοράς.
