Θεομηνίες και ασφαλιστικά κενά κάλυψης!
Ακολουθήστε μας στο Linkedin και συνδεθείτε με άλλους επαγγελματίες του κλάδου
Του Χρήστου Τρύφωνος*,
Σύμφωνα με την επίσημη σελίδα της Eurostat την τελευταία δεκαετία οι απώλειες που έλαβαν χώρα στην Ευρωπαϊκή Ένωση και συνδέονται με το φαινόμενο της κλιματικής αλλαγής ανήλθαν στα 145 δισεκατομμύρια ευρώ. Η έρευνα συνεχίζει προσθέτοντας ότι τα ακραία καιρικά φαινόμενα παρουσιάζουν ραγδαία αυξητική τάση σημειώνοντας ετήσια αύξηση ύψους 2%.
Προ ολίγων ημερών η Ελλάδα είχε πληγεί από ακραία καιρικά φαινόμενα τα οποία προκάλεσαν τεράστιες υλικές καταστροφές. Σύμφωνα με τους πρώτους υπολογισμούς της τοπικής αυτοδιοίκησης Θεσσαλίας οι καταστροφές που προκλήθηκαν από την κακοκαιρία Daniel θα ξεπεράσουν σε αξία τα 2 δισεκατομμύρια ευρώ. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι οι προβλέψεις του 2019 που έκαναν λόγο για μία μεγάλη πλημμύρα ανά 1.000 χρόνια, ανατράπηκαν δύο φορές μέσα σε τέσσερα χρόνια.
Σύμφωνα με την έκθεση της Gallagher Re για το πρώτο εξάμηνο του 2023 οι ασφαλιστικές εταιρείες παγκοσμίως κλήθηκαν να αποζημιώσουν απαιτήσεις ύψους 53 δισεκατομμυρίων δολαρίων τις οποίες η έρευνα συνδέει με την επιστροφή του καιρικού φαινομένου El Nino και των συνεπακόλουθων φυσικών καταστροφών.
Τα όσα περιγράφονται πιο πάνω αποτελούν τον εφιάλτη όλων των ασφαλιστικών εταιρειών οι οποίες προσπαθούν να κρατήσουν το ύψος των ασφαλίστρων σε ελκυστικά επίπεδα σε μια όλο και πιο ανταγωνιστική ασφαλιστική βιομηχανία.
Πολλά από τα ασφαλιστικά συμβόλαια στην Κύπρο περιλαμβάνουν ως όρο εξαίρεσης τη θεομηνία ή όπως επικράτησε αγγλιστί το ‘’act of God’’. Αν λοιπόν επέλθει ο ασφαλίσιμος κίνδυνος εξαιτίας θεομηνίας η κάλυψη αναιρείται.
Τι όμως είναι η θεομηνία; Πέραν από το προφανές, ότι δηλαδή η θεομηνία αποτελεί φυσικό φαινόμενο που προκαλεί λόγω της δριμύτητας της μεγάλου μεγέθους καταστροφές, ο ακριβής ορισμός της δεν έχει κωδικοποιηθεί σε οποιοδήποτε νομοθέτημα, αντ’ αυτού προσδιορίζεται μέσα από Δικαστικές αποφάσεις οι οποίες επιχειρώντας να αναλύσουν τα χαρακτηριστικά εκάστου φυσικού φαινομένου το εντάσσουν ή το εξαιρούν στην κατηγορία της θεομηνίας.
Χαρακτηριστικά στην υπόθεση (2003) 1 ΑΑΔ 1570 το Ανώτατο Δικαστήριο υιοθετώντας Αγγλική νομολογία έκρινε ότι η βαριά βροχόπτωση κατά τους καλοκαιρινούς μήνες δεν αποτελεί θεομηνία. Το σκεπτικό της απόφασης εξηγεί ότι ‘’κατά την περίοδο του καλοκαιριού ξεσπούν στην Κύπρο μικρής διάρκειας τοπικές βροχές οι οποίες ενίοτε παρουσιάζουν το φαινόμενο βαριάς βροχόπτωσης…’’ και συνεχίζει ‘’…Η ουσία αυτής της υπεράσπισης είναι ότι επενήργησαν δυνάμεις της φύσης για τις οποίες καμιά ανθρώπινη πρόβλεψη θα μπορούσε να προνοήσει και για την οποία η γνώση δεν επιβάλλει υποχρέωση αναγνώρισης αυτής της πιθανότητας…’’.
Το Δικαστήριο προκειμένου να κατατάξει ένα φυσικό φαινόμενο στην κατηγορία της θεομηνίας δεν αρκείται στην ανίχνευση της δριμύτητας του φυσικού φαινομένου αλλά καθοριστικό ρόλο παίζει εάν αυτό το φυσικό φαινόμενο μπορούσε να ήταν προβλέψιμο βάσει παρόμοιων φυσικών φαινομένων που καταγράφηκαν στο παρελθόν.
Ο λόρδος Westbury στην υπόθεση Tennent v. Earl of Glascow [1864] 2 Macq. (H.L.) 22 αποσαφηνίζει ότι για να χαρακτηριστεί ένα φυσικό φαινόμενο ως θεομηνία πρέπει να είναι αδύνατον να υπάρξουν προφυλάξεις έναντι του συμβάντος και δεν είναι αρκετό να αποδειχτεί ότι δεν ήταν εύλογα δυνατόν να αντιμετωπιστεί. Κάνοντας αναφορά στα πιο πάνω ο λόρδος Westbury θέλησε να ξεκαθαρίσει ότι για να χαρακτηριστεί ένα καιρικό φαινόμενο ως θεομηνία, πρέπει να πάρει τέτοιες μεγάλες διαστάσεις που το μυαλό ενός λογικά σκεπτόμενου ατόμου θα αδυνατούσε να το προβλέψει και κατ’ επέκταση να λάβει μέτρα για την άμβλυνσή των καταστροφικών συνεπειών του.
Συχνά το κράτος αποζημιώνει τους πληγέντες από καιρικά φαινόμενα μετά από σχετικές αποφάσεις του Υπουργικού Συμβουλίου. Το ποσό που καταβάλλεται από το κράτος αποτελεί χαριστική αποζημίωση και για κανένα λόγο δεν πρέπει να εκλαμβάνεται από τις ασφαλιστικές εταιρείες ως συνεισφορά η οποία θα αποκόπτεται από το ασφάλισμα. Η συμβατική σχέση μεταξύ ασφαλισμένου και ασφαλιστή και οι πρόνοιες της μεταξύ τους συμφωνίας δεν επηρεάζονται από οποιανδήποτε χαριστική πληρωμή προς όφελος του ασφαλισμένου.
Η φιλοσοφία πίσω από κάθε ασφαλιστικό συμβόλαιο είναι η μετακύλιση του οικονομικού κινδύνου από τον ασφαλισμένο στην ασφαλιστική εταιρεία έναντι ενός ασφαλίστρου που καταβάλλεται από τον ασφαλισμένο. Παραβλέποντας λοιπόν το πόσο σπάνια είναι η ύπαρξη θεομηνίας, εάν ο ασφαλισμένος επιθυμεί να είναι καλυμμένος και για ζημιές οι οποίες θα προκληθούν από θεομηνία, δεν έχει παρά να καταβάλει ένα επιπλέον επασφάλιστρο που θα του επαναφέρει την κάλυψη ελαχιστοποιώντας με αυτό τον τρόπο την έκθεση του σε τέτοιου είδους απρόβλεπτους κινδύνους.
*Δικηγόρος Insurance Law Specialist (Interfima)
